Emekli maaşlarında yaşanacak değişim için ipuçları gelmeye devam ediyor. 16 milyon emekli, Temmuz ayında gerçekleşecek zam oranını merakla beklerken, zamın nasıl uygulanacağı konusunda da ipuçları ortaya çıkmaya başladı. Enflasyon etkisiyle gerçekleşecek zamın yanı sıra emekliler, maaşlarda bir iyileştirme de umut ediyor. Bu zam oranı, kök maaşlar ve taban aylıklara nasıl yansıtılacak ve emeklileri Temmuz ayında neler bekliyor?
Emekliler, yaklaşan Temmuz zammını beklemeye başladı. Temmuz ayında SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin kök aylıklarına ilk 6 aylık enflasyon oranında zam yapılacak. Memur emeklileri ise yüzde 10 zam ve enflasyon farkıyla karşılaşacaklar. Ayrıca, ek iyileştirmeler de gündemde olacak ve tüm emekli aylıkları masaya yatırılacak. İşte emekli maaş zammına yönelik hesaplamalar...
Emekli aylığı, çalışanların işe başlama tarihinden emeklilik başvurusu yaptığı tarihe kadar olan tüm kazançlarına dayanarak hesaplanır.
Bu aylık tutar, emeklinin kök aylığı olarak bilinir. Her ay kök aylığa yüzde 4 (7 bin 135 liranın altında ise yüzde 5) oranında ek ödeme eklenerek emeklinin hesabına aktarılır.
Ancak kök aylık ve ek ödemenin toplamı, belirlenen taban aylığın altındaysa Hazine tarafından bir destek ödemesi yapılır. Bu destek ödemesi e-Devlet'te '5510 Ek 19 Miktarı' olarak görüntülenir ve emekliye yapılan ödemeyi taban aylığa tamamlar.
Örneğin; primlere göre belirlenen kök aylık 8 bin lira ise ve ek ödeme 320 lira ise, emekliye bin 680 lira destek ödemesi yapılır ve toplamda 10 bin lira ödenmiş olur. Ancak bu bin 680 lira, aylık olarak değil sosyal bir destek olarak verilir. Emeklilere yapılan yasal zamlar da bu ödeme miktarına eklenmez, kök aylığa yansıtılır.
Memur emeklileri için de hesaplanan aylık kök aylık olarak adlandırılır ve üzerine yüzde 4 ek ödeme eklenir.
Kök aylık ve ek ödeme miktarını e-Devlet üzerinden kontrol edebilirsiniz. 'Emekli Aylık Bilgisi' bölümünde 'aylık tutarı' kök aylığı gösterirken, 'ek ödeme tutarı' maaşın yüzde 4-5'i oranındaki ek ödemeyi belirtir. '5510 Ek 19 Miktarı' ise kök aylık ve ek ödemenin toplamını, 10 bin liraya tamamlayan ilave ödemeyi gösterir.
Emekli aylıklarındaki zam oranları Temmuz ayında belirlenir ve genellikle enflasyon tahminlerine göre ayarlanır. Bu zam oranları SSK ve Bağ-Kur emeklileri için yüzde 25.39, memur emeklileri için ise yüzde 19.94 olarak bekleniyor. Bu artışlar emeklilerin kök aylıklarına yansıtılacak. Örneğin, 9 bin lira kök aylığı olan bir SSK emeklisi, 360 lira ek ödeme ve 640 lira '5510 Ek 19' ödemesiyle birlikte toplamda 10 bin lira alacak.
Ancak bu zammın 10 bin lira üzerine değil, 9 bin lira üzerine eklenmesi gerekecek. Bu durumda, yüzde 25.39 zam oranıyla 9 bin lira olan kök aylık 11 bin 285 lira 10 kuruşa, yeni aylıktan hesaplanan yüzde 4 ek ödeme de 451,40 liraya çıkacak. Bu şekilde emeklinin yeni geliri 11 bin 736 lira 50 kuruş olacak. Taban aylık seviyesinde bir değişiklik olmazsa, emekliye 11 bin 736 lira ödenecek.
Refah payı ise emeklilerin enflasyonun üzerinde bir artış elde etmelerini sağlar. Temmuz'da refah payı uygulanırsa, kök aylığa 6 aylık enflasyon oranı yerine, refah payı eklenmiş yeni oran eklenecek.
Taban aylık ise pandemi döneminde başlayan bir uygulamadır. Bu uygulama ile en düşük emekli aylığı ödemesi artırılmıştır. Temmuz'da taban aylık ödemesinin yeniden artırılması gündemde ve eğer ilk 6 aylık enflasyon yansıtılırsa TÜFE tahminlerine göre yüzde 25.39 artışla 12 bin 539 liraya yükselecek. Yıl sonu enflasyon hedefi olan yüzde 36 artış yapılırsa da 13 bin 600 lira olacak.
Taban aylık artışı kök aylıklara önce zam oranı (varsa refah payıyla birlikte) yansıtılarak hesaplanır. İki ödemenin toplamı belirlenen taban aylığın altındaysa, yapılacak ödeme yeni taban aylığına tamamlanır.
YENİ EMEKLİLER BU ARTIŞLARDAN NASIL YARARLANACAK?
Yeni emekliler, emeklilik dilekçesi verdikleri yılın Ocak ve Temmuz aylarında yapılan maaş artışlarından tam olarak faydalanacaklar. Ayrıca, eğer uygulanırsa, refah payı ve taban aylık artışları da yeni emeklilerin aylıklarına yansıtılacak. Örneğin; taban aylık 13 bin 600 lira olarak belirlenirse, yeni emekli olacak birine de bu miktarın altında aylık ödemesi yapılmayacak.
EK ÖDEMEDE NELER DEĞİŞECEK?
Bu yılın ilk yarısında ek ödeme oranı, 7 bin 135 liranın üstü aylıklarda maaşın yüzde 4'ü, altındaysa yüzde 5'i olarak uygulandı. Ancak, Temmuz'da memur maaş katsayısındaki artışla birlikte bu maaş sınırı değişecek.
ZAMLAR VE EK İYİLEŞTİRMELER NE ZAMAN UYGULANACAK?
Emeklilerin zam oranları 3 Temmuz'da belli olacak ve aynı tarihlerde ek iyileştirmeler de karara bağlanacak. Ancak, ek iyileştirmeler için yasal düzenlemeler gerekecek.
Yasal düzenlemeler maaş ödeme tarihlerine yetiştirilebilirse, SSK ve Bağ-Kur'lular tüm artışları aynı anda hesaplarında görecekler.
Yetişmezse, mevcut mevzuat kapsamındaki zamlar maaş gününde alınacak, ek artışlar ise yasanın çıkmasının ardından hemen yatırılacak. Memur emeklileri ise Temmuz ayı başında maaşlarını zam yansıtılmadan alacaklar ve oluşan zam farkı ay içinde ödenecek.